۱- حدیث اخلاقی (اهل بیت علیهم‌السلام، منبع علوم حقیقی)

روایاتی راجع به علم و عالم و عظمت علم بیان شده است. به خصوص که در آغاز سال تحصیلی هستیم ما باید بدانیم که از کجا علوم را دریافت کنیم؟ در بحث تفسیر عرض کردیم که همه علوم را اسلامی می‌دانیم. همه علوم به فرشته وحی حضرت جبرائیل (علیه‌السلام) بر می‌گردد و علم او نیز از حضرت حق است. حال که چنین است ما باید کاری کنیم که از شهر علم و مدینه‌ی حکمت و باب علم، علوم را دریافت کنیم. این حدیث مشهور است که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا وَ لَا تُؤْتَى الْمَدِينَةُ إِلَّا مِنْ قِبَلِ الْبَابِ».[۱] در برخی نسخه‌ها هم «أَنَا مَدِينَةُ الْحِكْمَةِ، وَ عَلِيٌّ بَابُهَا، فَمَنْ أَرَادَ الْحِكْمَةَ فَلْيَأْتِ الْبَابَ»،[۲] آمده است. انسان نمی‌تواند به شهری بدون درگاهش وارد شود. درگاه علوم باری‌تعالی حضرت امیر المؤمنین (علیه‌السلام) است. می‌توان گفت که حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، جبرئیل امت است.

در حدیث شریفی از امام صادق (علیه‌السلام)  نقل شده است که رسول خد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «يا علي أنا مدينة العلم و أنت بابها فمن أتى المدينة من الباب وصل يا علي (عليه السلام) أنت بابي الذي أوتي منه و أنا باب اللّه فمن أتاني من سواك لم يصل و من أتى اللّه من سواي لم يصل».[۳] هر کس از غیر درِ تو وارد شود، به من نمی‌رسد و هر کس از غیر از درِ من وارد شود، به خدا نمی‌رسد. اگر از درگاهش بیاید به علوم می‌‌رسد و گرنه خیر. باید درگاه اهل بیت (علیهم‌السلام) را دریابیم. باید سراغ خزینه علم باری‌تعالی برویم. این خزینه نبی معظم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است. باب مدینة‌العلم، حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) است. حضرت به عنوان نماد علمی است، نه شخص. گرچه شخصا فرمودند: «سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي».[۴] ولی در این حدیث، شخصیت ایشان مهم است، نه شخص ایشان.

حدیثی که مد نظر است، این روایت شریف است که امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند: «کلما لم یخرج من هذا البیت فهو باطل»؛[۵] هر چیزی که از غیر از خاندان رسالت صادر شود، باطل است. نتیجه اینکه هر چه از اینجا صادر شود، حق است. ﴿جَاء الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا﴾.[۶]

مرحوم میرزا مهدی اصفهانی – استاد مرحوم قزوینی که ایشان هم استاد مرحوم حکیمی، که تازه مرحوم شدند و استاد ما بودند – ایشان نقل کرد: «روزی در حوزه علمیه نجف اختلاف زیاد شد که درس که برویم و چه کنیم؟ نظریات مختلفی مطرح می‌شد که بپذیریم یا خیر؟ سرگردانی برایم رخ داد. – رشد علمی ایشان در نجف بود، ولی سکونت در مشهد داشتند – می گویند: رفتم وادی‌السلام کنار قبر جناب هود و صالح (علیه‌السلام) گریه کردم که ما حیران شدیم. آیه ﴿اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ﴾[۷] را زیاد می‌خواندم. به حضرت امام زمان (علیه‌السلام) در آنجا متوسل شدم. دیدم وجود نازنین ایشان در چند قدمی من ظاهر شدند و بر سینه مبارک ایشان با پارچه سبز رنگ نوشته شده بود: «طلب المعارف من غیر طریقتنا أهل البیت مساوق لإنکارنا و قد أقامنی الله و انا الحجة بن الحسن». دیدم این جمله امضا دارد». اینها مکاشفاتی است که [برای برخی از علما] پیش می‌آید. حضرت راهنمایی فرمودند که تنها از کانال اهل بیت (علیهم‌السلام) می‌شود به علوم رسید. این بخش را هرچه بیشتر تقویت کنیم، بیشتر می‌رسیم. علوم از خزائن الهی که ابواب الهی هستند، به عالم صادر می‌شود. خدا را شکر که در قم -عُشّ آل محمد (صلوات‌الله‌علیهم‌أجمعین) هستیم. رب أنعمت فزد.

[۱] الفصول المهمة في أصول الأئمة، الشيخ حرّ العاملي، ج۱، ص۵۹۸٫

[۲] الأمالي – ط دار الثقافة، الشيخ الطوسي، ج۱، ص۴۸۳٫

[۳] مسند الإمام الصادق أبي عبد الله جعفر بن محمد(ع)، العطاردي، الشيخ عزيز الله، ج۶، ص۲۱۶٫

[۴] الإحتجاج، الطبرسي، أبو منصور، ج۱، ص۲۵۸٫

[۵] بصائر الدرجات- ط مؤسسة الاعلمي، الصفار القمي، محمد بن الحسن، ج۱، ص۵۳۱٫

[۶] سوره اسراء، آيه ۸۱ .

[۷] سوره حمد، آيه ۶٫