آنانی که در صراط مستقیم قرار گرفته اند، نه اختلاف دارند و نه تخلّف دارند. تخلف یعنی اینکه حلقه مفقوده داشته باشند. به تعبیر جدید یعنی راه بریده ندارند. راهشان مقطوع و قطعه قطعه و جدا شده نیست. صراط پیوسته است، و نه گسسته؛ متصل است و از نفس انسان آغاز می شود و تا خدای انسان و تا جنّت انسان و نتیجه هدایتی انسان ادامه می یابد.
استاد هادی عباسی خراسانی از اساتید بزرگوار حوزه علمیه قم در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی نشست دوره ای اساتید به بیان تفسیر سوره مبارکه حمد پرداخت. این مفسر قرآن کریم در ادامه تفسیر آیات سوره مبارکه حمد، به بیان «مصادیق نعمت در قرآن» اشاره نمود.
۱– مقدمه
این مفسر قرآن کریم در ابتدای گفتگو خاطرنشان کرد: الحمد لله خدا را شاکریم که در محضر قرآنیم؛ «ربّ أنعمتَ فزِد»؛ در بیان کریمه ﴿صراط الذین انعمت علیهم﴾ عرض شد چند راه نیست که بگوییم راه مُنعمٌ علیهم و راه مغضوب علیهم و راه ضالین؛ بلکه یک راه بیشتر نیست؛ آن هم راه مستقیم است؛ ولی از توابع و از اعراض صراط مستقیم که راه منعم علیهم است، صراط مغضوب علیهم و لا الضالین استخراج می شود.
وی در ادامه بیان کرد: به عبارت دیگر، آنانی که در صراط مستقیم قرار گرفته اند، نه اختلاف دارند و نه تخلّف دارند. تخلف یعنی اینکه حلقه مفقوده داشته باشند. به تعبیر جدید یعنی راه بریده ندارند. راهشان مقطوع و قطعه قطعه و جدا شده نیست. صراط پیوسته است، و نه گسسته؛ متصل است و از نفس انسان آغاز می شود و تا خدای انسان و تا جنّت انسان و نتیجه هدایتی انسان ادامه می یابد.
استاد عباسی اضافه نمود: اختلاف هم ندارد، یعنی ناهمگون و ناهماهنگ نیست. هماهنگی دارد. اگر قرار باشد تشبیه کنیم، رونده در صراط مستقیم وقتی که در صراط مستقیم قرار گرفت باید مراقبت تداوم راه داشته باشد. بزرگراه پیوسته هماهنگ و متّصلی است که تا حق و تا جنّت و بهشت و آن هم تا جنّت ذات انسان را هدایت می کند. ﴿فاذخلی فی عبادی و ادخلی جنتی﴾. (فجر/ سوره ۸۹، آیه ۲۹ و ۳۰)
وی افزود: برای همین انسان در صراط مستقیم که قرار گرفت، باید مراقبت جریان های انحرافی باشد. تعبیر به جریان می کنیم و نه راه انحرافی. راه، انحراف ندارد. این جریان انحرافی یکی مغضوب علیهم و دیگری ضالین هستند.
این استاد حوزه علمیه قم در ادامه بیان کرد: طبق این تقسیم، مردم و انسان به سه گروه تقسیم می شوند.
الف: منعم علیهم
ب: مغضوب علیهم
ج: گروه الضالین؛
که یک گروه سعادتمند و دو گروه دیگر، شقاوتمند هستند.
وی افزود: در سوره مبارکه واقعه اصحاب المشئمه و اصحاب المیمنه و السابقون السابقون (واقعه/ سوره ۵۶، آیه ۸– ۱۰) بیان شده است؛ یعنی آن جا یک گروه انحرافی و دو گروه اهل نجات ناجی و منجی هستند. هم خودشان اهل نجات هستند و هم نجات دهنده هستند؛ منتها دارای مراتب است.
این مفسر قرآن کریم در ادامه بیان کرد: با توجه به آیات قرآن ﴿صراط الذین انعمت علیهم﴾ به عنوان مصادیق منعم علیهم طبق آیه ۶۹ نساء نبیّین، شهدا، صدیقین و صالحین هستند که رفاقتشان همگام است. و در رفاقت هم تخلف ندارند. نه حلقه مفقوده دارند و نه وصله ناجور. هرچه هست زیبایی است. صراط مستقیم، صراط زیبایی ها و هماهنگی ها و پیوسته است.
۲– مصادیق نعمت در قرآن و روایات
۲٫۱- ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام
استاد هادی عباسی خراسانی خاطرنشان کرد: حالا اینکه اینها اهل نعمت هستند، این نعمت در آیات قرآن مصداقش چیست؟ چون تفسیر یک قسمتی اش بیان آیه است. ما عرض کردیم نعمت یعنی خوشگوار، آرامش، آسایش و نعومت. نوم الناعم. ثوب الناعم (القاموس المحيط، الفيروز آبادي، مجد الدين، ج ۴، ص ۱۸۱) این تعبیرها را عرب برای بیان آسایش های زندگی و رزق مادی دارد.
وی افزود: یکی از مصادیقی که می توانیم به عنوان نعمت مطلق بگوییم، یعنی ولایت؛ چرا که صراط مستقیم یعنی ولایت. ﴿صراط الذین انعمت علیهم﴾ یعنی صراط اولیای الهی و ولایت. آیه شریفه قرآن را بنگرید که در آخرین ماه های زندگی رسول مکرم علیه آلاف التحیة و الثناء نازل شد: ﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي﴾ (مائده/ سوره ۵، آیه ۳) نعمت را بر شما تمام کردم. این نعمتی است.
این استاد درس خارج حوزه علمیه قم در ادامه بیان کرد: می شود بگوییم نعمت ولایت منتسب به حضرت حقّ است و انتخاب در آن نیست. و اگر کسی انتخاب را در نعمت ولایت مطرح کند، مغضوب علیهم و ضالّین است. قطعا چنین است. چون فرمود نعمتی؛ اکمال دین و اتمام نعمت در این آیه جز ولایت نیست.
۲٫۲- ائمه علیهم السلام
استادهادی عباسی خراسانی خاطرنشان کرد: آیه دیگر این است ﴿ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ﴾. (تکاثر/ سوره ۱۰۲، آیه ۸) جالب این است که گفتیم صراط مستقیم از دنیا شروع می شود، اما در دنیا پایان ندارد. این بزرگراه از دنیا شروع می شود و تا قیامت ادامه دارد و حتی از معبر جهنم عبور می کند.
وی در همین راستا به روایتی از امام صادق علیه السلام اشاره نمود که در این کریمه فرمودند: «نحن من النعیم». (البرهان في تفسير القرآن، البحراني، السيد هاشم، ج ۵، ص ۷۴۶) ما از نعمت هایی هستیم که از شما سؤال می کنند. پس مصداق مهم و اطلاقی نعمت، بحث ولایت است.
۲٫۲- توفیق الهی
این استاد حوزه علمیه قم در ادامه بیان کرد: یکی دیگر از مصادیق نعمت که خیلی مهم است و هر لحظه انسان مورد تنعم و نعمت است، این است که نعمت به معنای توفیق و تایید الهی است. اینکه مؤید من عند الله باشد. دیدید شاگرد نسبت به استاد و پدر نسبت به فرزندان می گوید موفق و مؤید باشی یعنی مورد نعمت قرار گیری.
وی افزود: آیه کریمه را ملاحظه بفرمایید: ﴿يَا عِيسى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَعَلَى وَالِدَتِكَ إِذْ أَيَّدتُّكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ﴾. (مائده/ سوره ۵، آیه ۱۱۰)؛ هم جناب عیسی علیه السلام که می رفت خاتم انبیای الهی شود و نشد. بحثی است که چرا نشد؛ در مباحث آینده ان شاء الله خواهیم رسید و خودش و هم مادرش مؤیّد من عند الله شد.
فیض روح القدس ار باز مدد فرماید
دیگران هم بکنند آنچه مسیحا می کرد
و به قول حافظ شیرازی:
در طریقت هر چه پیش سالک آید خیر اوست
در صراط مستقیم ای دل کسی گمراه نیست
خیلی تعبیر خوبی است؛ چون موید و موفق من عند الله است. ﴿وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنتُ﴾ (مریم/ سوره ۱۹، آیه ۳۱) تبریک هم در نعمت است. تبریک بدون نعمت نیست.
۲٫۳- اتحاد
استاد عباسی خراسانی خاطرنشان کرد: یکی از نعمت هایی که باید مراقبت کنیم، وحدت و اتحاد است. این از صراط مستقیم استفاده می شود؛ چون صراط مستقیم نه تخلف دارد و نه اختلاف دارد. مقابل اختلاف وحدت و اتحاد است. اتحاد نعمت الهی است که با ولایت الهی تأمین می شود. و عرض ما این است که ولایت الله الکبری خط سیر صراط مستقیم است و به عبارت بهتر حبل الله است؛ حبل اللهی که از جانب خدا است تا انسان. یک طرفش حضرت حقّ است و طرف دیگرش انسان است. و از این طرف هم که می خواهد بپیماید از انسان تا خدا است ﴿وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِيعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْكُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا﴾ (آل عمران/ سوره ۳، آیه ۱۰۳)
وی افزود: کسانی که خدای نخواسته با ولایت زاویه پیدا کردند، با خودشان زاویه پیدا کردند، با وحدتشان زاویه پیدا کردند؛ با اختلاف و اتحادشان زاویه پیدا کردند و دچار اختلاف شدند. نعمت الهی در وحدت امت و در اتحاد امت متجلی است. و به عنوان نعمت الهی مطرح است.
۲٫۴- بهشتی شدن
این استاد حوزه علمیه قم در ادامه بیان کرد: می‌شود گفت از مصادیق نعمت این است که انسان بهشتی می شود. از ﴿سَوَاء الْجَحِيمِ﴾ (دخان/ سوره ۴۴، آیه ۴۷) به ﴿سَوَاء السَّبِيلِ﴾ (بقره/ سوره ۲، آیه ۱۰۸) می رسد. چقدر قرآن قضیه منفصله حقیقیه را در اکثر جاها استفاده می کند. ﴿سَبِيلَ الْغَيِّ﴾ (اعراف/ سوره ۷، آیه ۱۴۶) و ﴿سَبِيلَ الرُّشْدِ﴾ (اعراف/ سوره ۷، آیه ۱۴۶) ﴿أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِيِّ﴾ (طه/ سوره ۲۰، آیه ۱۳۵) و صراط مستقیم در مقابل ﴿سواء الجحیم﴾ (دخان/ سوره ۴۴، آیه ۴۷) که قضایای منفصله حقیقیه قرآن است؛ که از آغاز خلفت تا پایان خلقت و تا نتیجه مطلوب که عبادت و هدایت و جنت است ادامه می یابد.
وی اضافه نمود: آیه شریفه دارد که ﴿وَلَوْلَا نِعْمَةُ رَبِّي لَكُنتُ مِنَ الْمُحْضَرِينَ﴾ (صافات/ سوره ۳۷، آیه ۵۷) اگر بهشتی می شویم، به برکت خودشان است.
۳- ملاک تشخیص بودن یا نبودن در صراط مستقیم
استاد هادی عباسی خراسانی خاطرنشان کرد: صراط مستقیم این است که انسان ببیند هر لحظه با نبیّ و ولیّ است یا خیر؛ ﴿إهدنا الصراط المستقیم﴾ یعنی ﴿يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا﴾ (فرقان/ سوره ۲۵، آیه ۲۷) و یعنی اینکه ﴿يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا﴾. (فرقان/ سوره ۲۵، آیه ۲۸) دادش بلند می شود. اگر یک مقدار کمی انحراف برود فاصله می گیرد.
وی افزود: اینکه سمت کعبه نماز می خوانیم، خودش یک ترسیم صراط الی الله است. اگر در خانه که نماز می گیرید یک سانتی متر فاصله بگیرید تا به کعبه برسد، فرسخ ها فاصله می شود. اگر ذره ای با ولایت و نبوت و امامت زاویه پیدا کنیم، دادمان بلند می شود که ﴿یا لیتنی اتخذت مع الرسول سبیلا﴾ از این رو هر لحظه نیاز به مراقبت دارد.
۴- اصول مراقبتی حرکت در صراط مستقیم
استاد هادی عباسی خراسانی خاطرنشان کرد: گفتیم ورود به صراط مستقیم دقت می خواهد و تداوم در صراط مستقیم دقت بیشتری می طلبد؛ چون افرادی هم که در صراط هستند باید مراقب سه صفت شان باشند:
۱) اهل دقت باشند؛ یعنی مع الرسول و مع الولی باشند.
۲) اهل سرعت باشند. ﴿وَسَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ﴾. (آل عمران/ سوره ۳، آیه ۱۳۳) کندروی و تندروی اصطلاحی (جلو افتادن از ولیّ) هم مطلوب نیست، ولی تندروی با ولیّ خوب است.
۳) سبقت بگیرند؛ تا جایی که به ﴿فَاسْتَبِقُواْ الْخَيْرَاتِ﴾ (بقره/ سوره ۲، آیه ۱۴۸) برسند؛ خیرات هم یعنی نعمات.
وی افزود: در ولایت‌مداری، اتحاد و در رسیدن سبقت بگیرید. و سبقت و سرعت با دقت مطلوب است؛ می شود گفت: منعم علیهم طبق کریمه سوره مبارکه واقعه به اصحاب الیمین و مقربین تقسیم می شوند؛ یکی از نعمت‌های الهی توفیق است که مانند ایمان و هدایت دارای مراتب است.
۵- مراتب درجات اخروی اهل سیر در صراط مستقیم
این مفسر قرآن کریم در ادامه بیان کرد: چنان چه در پیمودنشان دارای مراتب هستند، در رسیدن هم دارای مراتب هستند؛ این نکته مهمی است.
الف: ﴿إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ﴾ (مطففین/ سوره ۸۳، آیه ۲۲)
ب: ﴿إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِن كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا﴾ (انسان/ سوره ۷۶، آیه ۵)
ج: همین طور ﴿وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا﴾ (انسان/ سوره ۷۶، آیه ۲۱)
د: و همین طور تا می رسد به جایی که ﴿وَفِي ذَلِكَ فَلْيَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ﴾ (مطففین/ سوره ۸۳، آیه ۲۶)؛ دونده هایی که سرعت می گیرند تا سبقت می گیرند و دقت می کنند که به دیگری برخورد نکنند. اگر برخورد کنند، بین راه افتادند. وقتی می رسند، نفس نفس می زنند. این متنافسون یعنی صاحبان نعمت.
ه: ﴿وَمِزَاجُهُ مِن تَسْنِيمٍ عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ﴾ (مطففین/ سوره ۸۳، آیه ۲۷ و ۲۸) تسنیم جایگاه انسان‌های مقرب است.
وی در ادامه بیان کرد: پس چنان که در دنیا مراتب داشتند، در نعمت‌های آخرتی هم اهل صراط مستقیم مراتب دارند. با این مطلب دقیقی که محضرتان عرض می کنیم، اینها در رسیدن به لقای الهی برخی در جنّت فعل و برخی در جنّت صفات و برخی در جنّت ذات هستند.
وی افزود: می‌شود این حرف را زد که هدف های میانی برخی از صراط مستقیم هدف های نهایی برخی دیگر است. در مسابقات جسمانی این قابل تصور است؛ ما عرضمان این است که اینجا هم همین طور است. خوشا به حال کسانی که «حَسُن اولئک رفیقا» بشوند. ما اگر رفاقت با ولایت داشته باشیم و همگامی با رسالت داشته باشیم و به عبارت شریفه قرآن ﴿وَكُونُواْ مَعَ الصَّادِقِينَ﴾ (توبه/ سوره ۹، آیه ۱۱۹) بودیم، ﴿وَتَوَفَّنَا مَعَ الأبْرَارِ﴾ (آل عمران/ سوره ۳، آیه ۱۹۳) هم خواهیم شد.
این استاد حوزه علمیه قم در ادامه بیان کرد: خدا خدای ما بلند می‌شود که ﴿توفنا مع الأبرار﴾ و این ابرار تا جایی می رسند که جزو اصحاب مقرب می شوند. و تا جایی می رسند که دیگر به تعبیر ائمه ما و رسول مکرم اسلام علیهم السلام «سلمان منا اهل البیت» (بحار الأنوار – ط دارالاحیاء التراث، العلامة المجلسي، ج ۱۷، ص ۱۷۰) می شوند. از ایران این مسیر را رفته این قدر خودمانی شده که سلمان منا اهل البیت شده است؛ و این معنی ﴿مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِم﴾ (نساء/ سوره ۴، آیه ۶۹) است.
۶- محور صراط مستقیم
استاد هادی عباسی خراسانی خاطرنشان کرد: محور صراط مستقیم جزو نبوت، صداقت، شهادت و صلاح و در یک جمله جز نعمت چیز دیگری نیست؛ و می توانیم بگوییم نعمت هم در اطاعت است. ﴿وَمَن يُطِعِ اللّهَ وَرَسُولَهُ﴾ (نساء/ سوره ۴، آیه ۱۳) است. و در مقابلش ﴿وَمَن يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُّبِينًا﴾ (احزاب/ سوره ۳۳، آیه ۳۶) است. نعوذ بالله من سیئات أعمالنا و شرور أنفسنا.
۷- غضب و ضلالت اختلاف در مفهوم و اتحاد در مصداق دارند
این مفسر قرآن کریم اضافه نمود: پس نتیجه این شد که مقابل نعمت، غضب و ضلالت است؛ و غضب و ضلالت گرچه دو وصف است، ولی شاید در مصداق یکی باشد. مثل اینکه بعضی از مفسرین گفتند: مغضوب علیهم یهود باشد یا ضالین مسیحیان تثلیثی باشد. دوگانه پرستی یا سه گانه پرستی باشد. هر یک از این دو باشد با یگانه پرستی مخالفت دارد. پس دیدید که گروه صراط مستقیم دو گروه دیگر را دارد.
۸- علت مفرد آمدن صراط و جمع آمدن مغضوب علیهم و ضالین
استاد عباسی خراسانی خاطرنشان کرد: ﴿صراط الذین انعمت﴾ همانند اصل صراط که این بدل آن است، مفرد آمده است. اما غیر المغضوب علیهم و ضالین جمع آمده است.
وی در این باره بیان کرد: می شود این را استفاده کرد که ﴿قَلِيلٌ مِّنْ عِبَادِيَ الشَّكُورُ) (سبأ/ سوره ۳۴، آیه ۱۳) رهروان راه ولایت اندک هستند. «اللهم انا نشکو إلیک فقد نبینا و غیبة ولینا و کثرة عدونا و قلة عددنا و تظاهر الزمان بنا و شدة الفتن علینا» (الإقبال بالأعمال الحسنة – ط الحديثة، السيد بن طاووس، ج ۱، ص ۱۴۳) یعنی راه‌روندگان در صراط مستقیم نگران وحدتشان نباید باشند. چون وحدت از خصوصیات نعمت است.
۹- علت آمدن ضالین در آخر سوره حمد
این استاد درس خارج حوزه علمیه قم در ادامه بیان کرد: اینها به جایی می رسند که پاداشی که به نعمتشان می دهند، هر یکی پاداش خاص به خودشان است. ﴿فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ إِلاَّ الضَّلاَلُ﴾ (یونس/ سوره ۱۰، آیه ۳۲) دو دو تا چهار تا است؛ بعد از حقّ جز ضلال چیز دیگری باقی نمی ماند و شاید اینکه ضلالت آخر سوره حمد آمد، برای همین جهت باشد که هدایت است و ضلالت است و کسی که ضالّ است، از اول بیراهه رفته است و گمان کرده که در راه است.
۱۰- مصادیق أنعمت علیهم در روایات
استاد عباسی خراسانی خاطرنشان کرد: از امام صادق علیه السلام درباره این آیه سؤال کردند: ﴿صراط الذین أنعمت علیهم﴾ چه کسانی هستند؟ حضرت فرمودند «یعنی محمدا و ذریته صلوات الله علیهم اجمعین».
وی افزود: از حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام سؤال کردند صراط الذین انعمت علیهم کیست؟ فرمودند: «فتلک النعمة التی انعم الله عز و جل علی من کان قبلنا من النبیین و الصدیقین فنسأل الله ربنا أن ینعم علینا کما انعم علیهم» (بحار الأنوار – ط دارالاحیاء التراث، العلامة المجلسي، ج ۱۰، ص ۶۱)
این استاد درس خارج حوزه علمیه در ادامه بیان کرد: می‌شود گفت در این صراط مستقیم ما در میانه این راه هستیم که با دقت و سرعت و سبقت می‌توانیم به نتیجه برسیم.
وی اضافه نمود: امام باقر علیه السلام فرمودند: «نحن من نعم الله علی خلقه». (البرهان في تفسير القرآن، البحراني، السيد هاشم، ج ۴، ص ۷۲۰) ما از نعمت‌های الهی بر مخلوق هستیم. اینها از مصادیق نعمت هستند. ضالّ و مغضوب هم جز کسانی که از مسیر عبودیت خارج شدند چیز دیگری نیست.
۱۱- مصادیق مغضوب علیهم و ضالین
۱۱٫۱- دوست غلو کننده و دشمنی که حرف زیاد می زند
استاد هادی عباسی خراسانی خاطرنشان کرد: حضرت امام رضا علیه السلام فرمودند: «من تجاوز بأمیرالمؤمنین علیه السلام العبودیة فهو من المغضوب علیهم و من الضالین». (بحار الأنوار – ط دارالاحیاء التراث، العلامة المجلسي، ج۲۵، ص۲۷۴)
وی افزود: همان جمله ای که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: دو طایفه به خاطر تو علی جان دوزخی شدند. «مبغضٌ قال و محبٌ غال». (روضه المتقین، المجلسي، محمد تقى، ج ۶، ص ۳۸۹) و مجمع اضداد بودن حضرت امیرالمؤمنین هم همین است.
۱۱٫۲- کافر
این استاد حوزه علمیه قم در ادامه بیان کرد: حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام هم خودشان فرمودند: «کل من کفر بالله فهو مغضوب علیه و ضال عن سبیل الله». (البرهان في تفسير القرآن، البحراني، السيد هاشم، ج ۱، ص ۱۱۷) یک موجبه کلیه است.
وی اضافه نمود: می شود گفت که در پیمودن صراط مستقیم باید مراقبت کنیم از خود صراط مستقیم خارج نشویم. بلا تشبیه! در تشبیه مناقشه نیست؛ راننده ای که از تهران به قم می خواهد بیاید، بزرگراه را که پیدا کرد، می تواند مستقیم بیاید؛ فقط باید به چپ و راست نرود. «الیمین و الشمال مضلة و الطریق الوسطی هی الجادة». (نهج البلاغة، الدشتي، محمد، ج ۱، ص ۱۷، خطبه ۱۶) خود صاحب راه ولایت اینگونه فرمودند. خود ولی فرمود به چپ و راست نزنید به نتیجه می رسید. پس ما باید خیلی دقت داشته باشیم چپ و راست در این مسیر نرویم
۱۲- اقسام شراب بهشتی و ویژگی هر یک
استاد هادی عباسی خراسانی خاطرنشان کرد: ائمه ما علیهم السلام فرمودند: «تسنیم اشرف شراب فی الجنة یشربه محمد و آل محمد صِرفاً. و یمزج لاصحاب الیمین و سائر اهل الجنة». (بحار الأنوار – ط دارالاحیاء التراث، العلامة المجلسي، ج ۸، ص ۱۵۰) تابلوی نزدیک به پایان صراط مستقیم که بزرگراهی است که دقت و سرعت و سبقت می‌طلبد و مصداق نعمت است این تابلو پایانش تسنیم است که شراب خاص است.
وی در ادامه به این آیه شریفه اشاره نمود: ﴿و سقاهم ربهم شرابا طهورا﴾. (انسان/ سوره ۷۶، آیه ۲۱)؛ همه این را می نوشند؛ و دیگر نعمت یافتگان در صراط هم این شراب را می خورند؛ ولی به تعبیر این روایت مزجش برای اصحاب یمین مختلف است.
صاحب کتاب الهی نامه در ادامه گفتگو بیان کرد: خدایا ما به برکت این صراط مستقیم قسمت می دهیم که به مرحله ای برسیم که توانایی چشیدن شراب های بهشتی را داشته باشیم. هرچه نقمت و ابتلایمان در دنیا بیشتر باشد و سعه صدرمان و سعه گوارش مان برای شراب تسنیم بهشتی بیشتر می شود. ما ظرف وجودی مان و استعداد ملکوتی مان را ببریم، منتهی از همین ملک باید برداشت، نتیجه اش رسیدن به اشرف نعمت است.
وی افزود: جالب اینجاست که مراقبت دقیق که باید داشته باشیم این است که خود این صراط ما را به عجب وادار نکند. «فاتقوا سکرات النعمة واحذروا بوائق النقمة». (نهج البلاغة، الدشتي، محمد، ج ۱، ص ۱۳۹، خطبه ۱۵۱)
این استاد حوزه علمیه قم اضافه نمود: اینجا است که گاهی برخی متأسفانه سُکر نا بجا دارند و مستی نا بجا دارند. این مستی اگر در نتیجه باشد مطلوب است آن همان سکرات ملکوتی است اگر خدای نخواسته در میانه راه باشد سکر و مستی نامطلوب است. برخی گمان نکنند که حالا که می‌گویند اشهد ان علیا ولی الله یا حجة‌الله کار تمام شد. نه ما باید هر لحظه بگوییم الحمد لله الذی جعلنا من المتمسکین بولایة أمیرالمؤمنین و ذریته المعصومین. پس همه چیز با حمد شروع می شود.
۱۳- خلاصه سوره حمد
استاد هادی عباسی خراسانی در بخش پایانی گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی نشست دوره ای اساتید خاطرنشان کرد: عرض پایانی ما این است که در سوره حمد انسان سالکی است که:
الف: با حمد شروع می کند.
ب: با ربوبیت ادامه می دهد.
ج: با رحمانیت و رحیمیت راهنمایی می شود.
د: با مُلکیت و مَلِکیت و مالکیت یوم الدین دنبال نتیجه است.
ه: با عبادت و استعانت طیّ طریق دارد.
و: با هدایت و نعمت به نتیجه می رسد.
ز: با غیر المغضوب علیهم و لا الضالین هم آنهایی که از مسیر افتاده اند را می شناسد.
وی افزود: پس باید دشمن شناس بود؛ که دشمن شناسی هم از مسیر و طی طریق است. و این معنای ولایت و برائت هم جز این نیست. وارزقنا صراط مستقیم و ان شاء‌الله به برکت ولایت بتوانیم در صراط مستقیم حرکت کنیم که خود قرآن هم یکی از صراط مستقیم است و از هواها دور باشیم. آخر دعوانا أن الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین.
لینک قسمت قبل مصاحبه: https://www.neshasteasatid.com/node/6111
/۲۷۰/۲۶۰/۲۰/
