۱- حدیث اخلاقی (به مناسبت رحلت آیة الله مصباح یزدی و اولین سالگرد شهید سلیمانی (ره)
۱٫۱- لزوم استفاده کامل علمی از علما در زمان حیات آنها
حدیث اخلاقی و تذکری امروز، فرمایش رسول مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله است که در بحار و در برخی مجامع روایی دیگر هم هست؛ ایشان فرمودند:
«اكتبوا العلم قبل ذهاب العلماء، وإنما ذهاب العلم بموت العلماء».[۱]
خیلی حدیث گران‌قدری است. این یکی از سفارش‌های ملکوتی و الهی رسول مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله است. حضرت، یک شیوه و روش را به همه متعلمین و دانشجویان و طلاب و دانش‌آموزان و همه کسانی که در مسیر تحصیل علم هستند، یاد دادند؛ دانش‌های خود را بنویسید و مکتوب کنید پیش از اینکه دانشوران و دانشمندان را از دست بدهید؛ چقدر تعبیر مهمی است. ما نسبت به علمای خود مسئولیت داریم؛ باید فراگیری کنیم. عالِم غریب و قرآن، در قیامت شکایت می‌کند.[۲] متعلم باید به عالم رجوع کند؛ با افاده و استفاده؛ باید قلم به دست، برخی نکته‌های دانشوران را یادداشت کند؛ چرا که فرمودند: رفتن دانش، به رفتن دانشوران است؛ گاهی دانش، با دانشمند می‌رود.
۱٫۲- بعد از مرگ عالم، هیچ کسی نمیتواند جای او را بگیرد
برای همین است که «إذا مات العالم ثلم فی الإسلام ثلمة لا یسدها شیء»[۳]؛ دانشمندی که از دست برود، فضایی خالی می‌شود که کسی جای او را پر نمی‌کند. مرحوم آیت الله العظمی بروجردی مرحوم شدند؛ عده‌ای گفتند: فلانی جای ایشان نشست؛ حکیمی گفت: او به جای خود نشست؛ هیچ کس نمیتواند جای کسی بنشیند. همه موجودات، وجودات خاصه هستند؛ تشخص و شخصیت خاص دارند؛ قانون حِکمی است. انسان، شخصیت مخصوص دارد و عالم، شخصیت خاص دارد؛ تشخص عالم، خاص است؛ ﴿هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ﴾؛[۴]برای همین هر عالمی که برود به تعبیر رسول مکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، علمی را می‌برد.
۱٫۳- خصوصیات حضرت آیة الله مصباح یزدی رحمه‌الله
جا دارد اشاره کنم به رحلت حضرت آیت الله مصباح یزدی؛ کسی که به حقیقت، مصباح علم و معرفت و صفا و تواضع بود؛ اخلاقیات خاص خود را داشت؛ این حکیم برازنده، معقول و منقول را جمع کرده بود؛ اهل فخر نبود؛ متواضع بود؛
«تواضع ز گردن فرازان نکوست گدا گر تواضع کند، خوی اوست»؛[۵]
اگر کسی عالم شد و متشخص شد و متواضع بود، خدا او را بالا می‌برد. تا می‌توانید قلم و دفتر در دست، مطالب را یادداشت کنید؛ به خصوص محافل درس علما را. هر عالمی که برود، خصوصیاتی را با خود می‌برد. مرحوم آیت الله مصباح، یک سری مطالب علمی را با خود بردند.
۱٫۴- خصوصیات شهید سلیمانی رحمه‌الله
سالگرد مرحوم سردار شهید سلیمانی است. در ویژه‌نامه ای که صحبتی برای سالگرد ایشان داشتم، عرض کردم از خصوصیاتش این بود که مرد میدان بود. عالم و مجاهد و رزمنده اگر مرد میدان علم و جهاد بودند و میدانی فکر کردند، انسان‌های موفقی هستند. اهل تظاهر نبود. تیز هوشی بود که فرار از شهرت می‌کرد؛ ولی شهرت به سراغ او رفت. این نکته‌ای است که باید از سیره آنها درس بگیریم. حشر و نشر با ادعیه داشت. وقتی برخی مسئولین و حکام و حاکمان و کسانی که به حسب ظاهر، قدرت ظاهری و اجرائیات دستشان هست، دنبال برخی مسائل مادی هستند، او دنبال این بود که کفنش را ببرد و بزرگان برای او امضا کنند؛ از جمله وقت می‌گیرد، خدمت آیةالله مصباح یزدی مشرف می‌شود؛ پیشانی ایشان را می‌بوسد و می‌خواهد به عنوان عالم، شهادت به پرونده عملی من بدهید؛ عنوان چهل مؤمن را جمع‌آوری می‌کند. مرحوم شهید سلیمانی اهل باور بود؛ باور به قیامت و ایمان و برزخ و اخلاص داشت. اگر به باور برسیم به أقلّ ما قُسِّمَ بین العباد که یقین است،[۶] رسیده‌ایم.
۱٫۵- ضرورت توجه به نعمت‌های الهی
آقا رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله هر صبحی که یاران‌شان به حضورشان مشرف می‌شدند، می‌فرمودند: «هل من مبشرات»؛[۷] خبر جدید اخروی دارید؟ حضرت فرمودند:این خواب را بشارت‌های اخروی می‌دانم؛ خواب شما، خواب الهی و دریافت‌های الهی بوده است. به نعمت اخروی در این دنیا برسید؛ اگر به نعمت اخروی رسیدیم، در زیادی نعمت هستیم. این آیه شریفه ۱۱۰ سوره مائده ﴿إِذْ قَالَ اللّهُ يَا عِيسى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَعَلَى وَالِدَتِكَ﴾،[۸]خطاب به جناب عیسی علیه‌السلام که نعمت یقین و باور و اخلاص است؛ نعمت صداقت است؛ صداقتی که صدیقه است.
درباره بنی اسرائیل داریم: ﴿يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُواْ نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ﴾،[۹]و در آیه دیگر ﴿وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ﴾؛[۱۰] باید مراقب حالات‌مان باشیم؛ نعمت‌های زیادی به ما داده شده است؛ در محضر آیات الهی هستیم؛ آیات و روایات می‌خوانیم؛ قال الصادق و قال الباقر علیهماالسلام می‌خوانیم؛ خدا من و شما را به جهتی انتخاب کرده است؛ خدا تمام انسان‌ها را انتخاب کرده؛ ولی هر کس به طوری؛ به تعبیری ما شکار شده با تیر و تور الهی هستیم. «و اما بنعمة ربک فحدث»؛ ﴿إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ﴾.[۱۱]پایین‌ترین شکر و «أدنی الشکر رؤیة النعمة من الله تعالی»؛[۱۲] پایین‌ترین شکر، این است که بدانیم نعمت از خدا است و شاکر نعمت الهی باشیم.
همین الآن می‌گوییم خدایا تو را به داده‌ها و نداده‌هایت شکر می‌کنیم؛ داده‌ها به فکر ناقص ما و نداده‌ها به حکمت تو؛ به حکمت ندادی؛ کارهای تو بر اساس حکمت و مصلحت است. در فرازی از الهی‌نامه عرض کردیم: «الهی در قسمت‌آباد وجود، بیش از قسمت ما نبود؛ یا اباالقاسم مددی». ابا القاسم، پدر تقسیم تمام ارزاق، بر کرسی تقسیم الهی نشسته؛ «بِيُمْنِهِ رُزِقَ اَلْوَرَى»؛[۱۳]ما هستیم که باید ظرف وجودی خود را ببریم تا ببینیم چه قسمت‌مان خواهد بود.
۱٫۶- برنامه ریزی علمی و عملی خصوصا در فصل زمستان
برای علم و عمل خود برنامه‌ریزی کنید. برای آخرت‌مان برنامه ریزی کنیم. شب‌های زمستان به تعبیر روایات بهار اولیای الهی است؛[۱۴]شب‌هایش، برای نماز و دعا و روزهای کوتاه آن، برای روزه‌داری. تشخص انسان، به قیام و قعود است.
۱٫۷- خصوصیات مشترک آیةالله مصباح یزدی و شهید سلیمانی ره
۱٫۷٫۱- خصوصیت اول: آخرت گرایی
وصف مشترک حضرت آیت‌الله مصباح یزدی این عالم بزرگوار و شهید سلیمانی این بود که هر دو برای آخرت‌شان برنامه‌ریزی خاص داشتند. این مصباح العلما شد و این مصباح الشهدا؛ و این درخشش، تا قیامت ادامه دارد. بکوشیم مصباح شویم تا مجلای آیه نور شویم؛ تا ﴿مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ﴾[۱۵]شویم که زبده ولایت است. رزقنا الله ایانا و ایاکم این سیر و سلوک.
۱٫۷٫۲- خصوصیت دوم: ولایت‌مداری و تسلیم‌پذیری در برابر ولی فقیه
نقطه مشترک هر دو بزرگ این عالم و این سردار، ولایت مداری بود؛ صاحب نظری که مطیع بود؛ یکی صاحب نظر علمی و دیگری فرمانده میدان عملیات که مطیع بود.
۱.۸- نقل خاطره ای از شهید سلیمانی در دیدار با مقام معظم رهبری دامت‌برکاته
خدا رحمتش کند خودش این حکایت را برای من نقل کرد؛ زمان سوریه برای گزارش نزد مقام معظم رهبری رفتیم؛ خلاصه این شد که بشار رفتنی است و سوریه سقوط می‌کند. حرف که تمام شد و نقشه جلوی چشم ما بود؛ خدمت ایشان عرض کردیم: ۷۰ درصد از خاک سوریه رفته و ۲۵ تا ۲۷ درصد مانده است؛ ایشان قلم در دستشان را برداشتند و گذاشتند روی نقشه و فرمودند بشار و سوریه باید بماند؛ از اینجا شروع کنید؛ ﴿إِن تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ﴾؛[۱۶]بعد من به رفقا گفتم منزل نمی‌روم؛ اینکه ایشان گفتند از اینجا وارد شوید، من باید بروم؛ از همان جا رفتیم و موفق شدیم. رهبر دیدبانی است که خیلی‌ها ندارند. هر دو بزرگوار، آیت‌الله مصباح و سردار سلیمانی، اهل تسلیم بودند. تا هستند، از حالات آنها استفاده کنیم و در برزخ، از لقاء آنها استفاده کنیم؛ خدا این لقا را بر ما مبارک گرداند. «مداد العلماء أفضل من دماء الشهداء»؛[۱۷] قلم عالم و قدم شهید است که دین را نگه داشته است؛ باقی همه ﴿هَبَاء مَّنثُورًا﴾[۱۸]است. اگر خدا روزی کند که جامع بین قدم و قلم شویم که فوض عظیم است. رزقنا الله إیانا و إیاکم.
[۱] ميزان الحكمة، المحمدي الري شهري، الشيخ محمد، ج۳، ص۲۶۶۳٫
[۲] مسند الإمام الصادق أبي عبد الله جعفر بن محمد(ع)، العطاردي، الشيخ عزيز الله، ج۶، ص۱۳۱٫
[۳] بحار الأنوار – ط دارالاحیاء التراث، العلامة المجلسي، ج۲، ص۴۳٫
[۴] سوره زمر، آيه ۹٫
[۵] بوستان سعدی، بخش۴، مدح ابوبکر بن سعد بن زنگی.
[۶] ميزان الحكمة، المحمدي الري شهري، الشيخ محمد، ج۴، ص۳۷۱۳٫
[۷] الكافي- ط الاسلامية، الشيخ الكليني، ج۸، ص۹۰٫
[۸] سوره مائده، آيه ۱۱۰٫
[۹] سوره بقره، آيه ۴۰ و ۴۷٫
[۱۰] سوره ضحی، آيه ۱۱٫
[۱۱] سوره فجر، آيه ۱۴٫
[۱۲] سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، القمي، الشيخ عباس، ج۴، ص۴۷۷٫
[۱۳] کلیات مفاتیح الجنان، قمی، شیخ عباس، ج۱، ص۸۵٫
[۱۴] معاني الأخبار، الشيخ الصدوق، ج۱، ص۲۲۸٫
[۱۵] سوره نور، آيه ۳۵٫
[۱۶] سوره محمد، آيه ۷٫
[۱۷] الوافي، الفيض الكاشاني، ج۱، ص۱۴۵٫
[۱۸] سوره فرقان، آيه ۲۳٫
